Bow-tie analyse

Wat is een Bow-tie analyse? Hieronder tref je de betekenis van het begrip en voorbeelden van de toepassing.

De Bow-tie analyse: krachtige tool voor Risicomanagement

In de wereld van risicomanagement is het essentieel om risico’s niet alleen te identificeren, maar ook om een duidelijk en praktisch overzicht te hebben van hoe ze beheerst kunnen worden. Een veelgebruikte methode hiervoor is de Bow-tie Analyse, die organisaties helpt om een helder beeld te krijgen van risico’s, de oorzaken en gevolgen daarvan, en de beheersmaatregelen die nodig zijn om deze risico’s te mitigeren. In dit artikel gaan we in op wat de Bow-Tie Analyse is, hoe deze werkt en waarom het een waardevolle tool is voor risicomanagement.

Wat is een Bow-tie analyse?

De Bow-tie analyse is een visuele risicomanagementtool die zijn naam dankt aan de vorm die lijkt op een vlinderdas (of “bow tie” in het Engels). De methode combineert elementen van de oorzaken-gevolgen analyse met barrièrebeheer. Het stelt organisaties in staat om zowel preventieve als mitigerende maatregelen inzichtelijk te maken voor specifieke risico’s.

De analyse splitst een risico op in drie hoofdcomponenten:

1. De Gevaarlijke Bron: de centrale gebeurtenis of het risico dat beheerst moet worden.
2.  Oorzaken: de factoren die tot de centrale gebeurtenis kunnen leiden.
3. Gevolgen: de mogelijke uitkomsten van de gebeurtenis als het risico werkelijkheid wordt.

Tussen de oorzaken en de gevolgen bevinden zich de verschillende barrières, die zijn onderverdeeld in preventieve en mitigerende maatregelen.

Hoe werkt een Bow-tie analyse?

De Bow-Tie Analyse begint met de identificatie van een centrale gebeurtenis, bijvoorbeeld een bedrijfsrisico zoals een brand, een datalek, of een verstoring in de toeleveringsketen. Vanuit deze centrale gebeurtenis worden aan de linkerkant de oorzaken geïdentificeerd die kunnen leiden tot deze gebeurtenis, en aan de rechterkant de gevolgen.

Elke oorzaak wordt vervolgens gekoppeld aan preventieve barrières (maatregelen om te voorkomen dat de oorzaak tot het risico leidt), terwijl elk gevolg wordt gekoppeld aan mitigerende barrières (maatregelen om de impact van het risico te beperken als het toch plaatsvindt).

Voorbeeld:

Een eenvoudig voorbeeld kan zijn het risico op een datalek. In de Bow-tie Analyse zou dit als volgt eruit kunnen zien:

• Centrale gebeurtenis: datalek.
• Oorzaken: zwakke wachtwoorden, onbeveiligde netwerken, onbevoegde toegang.
• Preventieve maatregelen: sterke wachtwoordvereisten, netwerkbeveiliging, toegangscontrole.
• Gevolgen: verlies van klantvertrouwen, financiële schade, juridische gevolgen.
• Mitigerende maatregelen: data-encryptie, incident response plan, verzekering.

De voordelen van de Bow-tie analyse

De Bow-Tie analyse heeft verschillende voordelen voor risicomanagement:

1. Visuele Helderheid: Door de overzichtelijke weergave krijgen organisaties een beter begrip van zowel de oorzaken als de mogelijke gevolgen van een risico.
2. Focus op Barrières: De nadruk ligt niet alleen op het risico zelf, maar vooral op de maatregelen die genomen worden om het risico te beheersen.
3. Betere Communicatie: De Bow-tie Analyse is eenvoudig te begrijpen, zelfs voor mensen zonder technische achtergrond, waardoor het gemakkelijk gedeeld kan worden met belanghebbenden.
4. Flexibiliteit: Deze aanpak is breed inzetbaar en kan gebruikt worden voor verschillende soorten risico’s in uiteenlopende sectoren, van de olie- en gasindustrie tot IT en gezondheidszorg.

Conclusie

De Bow-tie analyse biedt organisaties een gestructureerde en visueel krachtige manier om risico’s te beheersen. Door een duidelijke splitsing te maken tussen oorzaken, gevolgen, en barrières, helpt de methode om risicomanagement zowel effectief als begrijpelijk te maken. Voor QHSE-managers is het een onmisbaar instrument om veiligheid en compliance in de organisatie te waarborgen.

Implementatie van de Bow-tie analyse vereist aandacht voor detail en een systematische aanpak, maar de resultaten zijn de investering meer dan waard. Het is een van de meest effectieve tools in de toolkit van elke risicomanager die streeft naar een veilige en veerkrachtige organisatie.